قصد داریم در این مقاله با شما سفر کوتاهی به مشهد داشته باشیم تا شما را با آداب و رسوم و برگزاری شب یلدا در این شهر بیشتر آشنا کنیم.
شب یلدا در مشهد به شب چله یا چله نشینی پرآوازه است، این رسم باشکوه یادگار مردمان باستان و در قاب تقویم ایرانیان مشهود است.
قدمت این شب به تنهایی تاریخچه ای کهن دارد و سال هاست این آیین سینه به سینه برای آیندگان عاشقانه حفظ شده است.
مراسم شب یلدا در طول گذر ایام تغییراتی بسیاری داشته است اما همچنان برگزار می شود.
اینک نام یلدا و رنگ سرخ آن در قلبمان حک کرده ایم تا جریان زندگی ایرانی همیشه بازخوانی شود.
آنچه در این مقاله می خوانید:
رسم و رسوم در شب یلدای مشهد
مراسم چله نشینی امروزی در برخی موارد تفاوتی هایی با سنت های گذشتگان پیدا کرده است.
بیشتر سنت ها با گذر زمان دستخوش تغییرات نسل ها شده و امروزه شکل سنتی زیبا و اصیل آن فراموش شده است.
البته برخی از شهرها همچنان آن آداب را به جا می آورند و مشهد یکی از آن شهر ها است.
دید و بازدید برای معاشرت بیشتر
شب یلدا در مشهد خانه ی یکی از بزرگان فامیل میزبان مهمانان خواهد بود.
زنان یک روز قبل بساط کرسی را بر پا می کنند.
لحاف بزرگ رنگی و یک پارچه ترمه دوز روی میز یلدا نشان ازهم نشینی دل ها در طولانی ترین شب سال است.
همه مهمانان بدون تعارف دور کرسی جمع می شوند.
نکته قابل توجه مراسم این است که هر جای کرسی که نشسته باشید با گرمای نگاه ها و لبخند زیبا همراه هستید.
در این شب پدربزرگ و مادربزرگ زیباترین گویندگان قصه و داستان هستند.
آن ها با تفال به دیوان حافظ، شاهنامه خوانی و بازخوانی کردن داستان های اسطوره ها جمع را همراهی می کنند.
روایت چهل چراغ شب چله
روایت چهل چراغ شب چله این است که میهمانان به اندازه ی وسعشان در مجمعه ای (سینی) بزرگ که
لبه های بلندی دارد میوه و تنقلات در آن قرار می دهند و به خانه بزرگتر می بردند.
در طول مسیر به دست پسر بزرگ خانواده چراغ می دهند.
او جلوتر از همه می رود تا مسیر روشن باشد.
به خانه میزبان که رسیدند، صاحب خانه برای چراغ های میهمانان محلی در نظر می گیرد.
هر چقدر تعداد روشنایی در آن شب بیشتر باشد، صاحب خانه دیگر نگران نورخانه نمی شود.
این نمادی از روایت چهل چراغ است.
حالا قاسم پوراکبر از محله بهشتی در ادامه از غذاهای رایج نام می برد: آب گوشت، کله جوش وترقی.
آجیل شب چله از تخمه هایی است که در طول سال از میوه های آنها استفاده شده است.
مثلا در مشهد تخمه هندانه، خربزه، آفتاب گردان و همچنین از گردو، بادام، قیسی و سیب هم استفاده می کنند.
لاکی، میوه مشهور مشهدی ها در یلدا
در طول این سال ها تزیینات سفره شب یلدا در مشهد تغییرات وسیعی داشته است.
در گذشته مثل بازارهای امروز فراوانی میوه و آجیل نبود!
برای مثال: میوه هایی مثل پرتغال و انار در بومیان مشهد نبود و
اگر هم بود معمولا برای خانواده های شهرنشین ثروتمند قابل خرید بود.
پوست هنداونه یلدا در بام همسایه ها
به نقل از پوراکبر بعد از بریدن هندوانه، پوستش را به ما بچه ها می دادند تا آن ها را روی پشت بام همسایه بندازیم.
این اعتقاد به این معنی بود که اگر کسی توان خرید میوه را ندارد پوست آن را بتراشد و بخورد.
حسین علی بهاری ۸۰ ساله، متولد محله فدک از میوه ای ناشناخته برای امروزی ها می گوید:
آن سال ها شاه میوه شب چله نوعی طالبی بود که مشهدی ها به آن لاکی می گفتند.
این طالبی پوستی سخت و سفت داشت و به همین دلیل می شد آن را از ماه ها قبل برای شب چله نگه داشت.
آن موقع یخچالی برای نگه داری میوه ها وجود نداشت.
هر خانواده از اواخر تابستان چند عدد لاکی به همراه مقداری انگور از بازار می خریدند.
هر خانه دارای پستو یا انباری بود که حکم یخچال را داشت انگورها را به نخ می بستند و از دیوار پستو آویزان می کردند!
چله برون برای عروس در شب یلدا در مشهد
یکی از سنت های قدیمی شب یلدا در مشهد ، چله بردن برای عروس است.
چله برون برای دخترانی که نامزد هستند و هنوز به خانه خود نرفته اند،
از طرف خانواده داماد تحفه ای برده می شود. البته امروزه هم سوال بسیاری از افراد است که
اولین شب یلدا عروس هدیه چی ببریم؟(لیست کامل همراه عکس)
به اعتقاد آنها: تحفه شب یلدا در زندگی آینده عروس و داماد پر برکت خواهد بود.
خانواده داماد با هدایایی چون انواع میوه، خشکبار، کله قند، شیرینی و گردنبند یا دستبند طلا است.
این هدایا را روی سفره های قرمز گلدوزی شده روی سینی های بزرگ مسی قرار می دهند و
قبل از غروب آفتاب خانواده داماد خونچه را با نواختن دف به خانه عروس می برند.
خانواده داماد آن شب را کنار خانواده عروس سپری می کنند.
شاهنامه
همه ما اشعار حافظ را کتاب آرزوها می شناسیم!
به خصوص در شب یلدا، شخصی کتاب حافظ را به دست می گیرد و
برای تک تک افراد فال می گیرد تا ببیند حافظ شیرازی برای سال بعد چه پیامی برایش دارد.
جالب است بدانید رسوم قدیمی ها برای این شب شاهنامه خوانی بوده است.
شب یلدا در محله جلال و میوه مهربانی
برای برنامه شب یلدا در مشهد خانواده ها میوه ی تازه می خرند.
اما بخشندگی ولطف برخی همشهریان باعث شده نیازمندان هم سهمی از شب یلدا داشته باشند.
الیاس میوه فروش محله جلال: درشب یلدا برای نیازمندان میوه مهربانی هدیه می داد توسط
یکی از خیران به نام حسین زاده که پزشک است او مبلغ قابل توجهی به میوه فروش می داد تا
میوه رایگان دراختیار این افراد قرار دهد.
او بنر بزرگی با این نوشته چاپ می کرد، هر کسی که قدرت خرید میوه ندارد از این مغازه میوه رایگان ببرد.
خوردن انار تا آخرین دانه
همه ی ما شنیدیم که در شب یلدا خوردن هندوانه و خربزه بخصوص هندوانه تاکید شده است.
باور بر این است که هر کسی که این دو میوه را نوش جان کند تا سال آینده سرما نمی خورد.
یکی دیگر از اهالی محله بهشتی نقل می کند، قدیمی ها در شب یلدا و شب های جمعه انار می خوردند.
آنها عقیده داشتند هر فرد باید یک انار را به تنهایی بخورد!
چون هر دانه انار نشان بهشتی دارد و نباید روی زمین بیفتد و تمام دانه ها باید خورده شود.
پایان سفر
امیدواریم با خواندن مقاله های شب یلدا بیشتر با آیین کشورمان آشنا شده باشید.
بعد از خواندن این مقاله شاید امسال یا سال دیگر مسافر یلدایی آن شهر باشید و
این بار با دید کامل تری به پیشواز شب یلدا در مشهد بروید!
طلاهای مینیمال احسان گلد بهترین سوغات تبریز برای همه شهرهای ایران است.
یلدای امسال خودتون با احسان گلد طلایی کنید!
شاید به این مقاله ها علاقه داشته باشید:
شب یلدا در مازندان چه خبر است؟ + عکس
